Bệnh gan nhiễm mỡ là sự tích tụ chất béo dư thừa trong tế bào gan. Trong một số trường hợp, sự nguy hiểm của gan nhiễm mỡ trong nội tạng dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như xơ gan. Yếu tố nguy cơ cho người bệnh gan nhiễm mỡ bao gồm thừa cân, béo phì, tiểu đường và có chất béo trung tinh cao (chất béo bão hòa). Những thiệt hại do bệnh gan nhiễm mỡ thường cớ thể được ngăn chặn hoặc chữa trị dứt nếu thay đổi lối sống đơn giản.

Gan nằm ở phía trên bên phải của ổ bụng, là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể con người. Các chức năng chính của gan là loại bỏ độc tố và các chất dinh dưỡng thực phẩm trong quá trình ăn uống. Máu tự hệ tiêu hóa lọc qua gan trước khi đi tuần hoàn bất cứ nơi nào khác của cơ thể.

 

Bệnh gan nhiễm mỡ là sự tích tụ của chất béo dư thừa trong các tế bào gan, và là một trong những nguyên nhân gây phàn nàn nhiều nhất khi cơ thể có các triệu chứng đau ở mạn sườn phải. Cứ 10 người thì sẽ có một người có triệu chứng về bệnh gan. Nó là bình thường đối với gan chứa một số chất béo, những nếu giá trị chất béo tăng lên hơn 10% trọng lượng của gan, thì sau đó bạn đã có gan nhiễm mỡ và có thể phát triển các biến chứng nghiêm trọng hơn.

 

Gan nhiễm mỡ có thể gây ra không nhiều thiệt hại, nhưng đôi khi các chất béo dư thừa dẫn đến viêm gan. Tình trạng này, được gọi là viêm gan nhiễm mỡ, không gây tổn thương gan. Đôi khi, viêm gan nhiễm mỡ có liên quan đến uống quá nhiều bia rượu. Điều này được gọi là viêm gan nhiễm mỡ do bia rượu. Nếu người đó không uống bia rượu mà lại bị gan nhiễm mỡ thì được gọi là viêm gan nhiễm mỡ không cồn, hoặc NASH.

 

Viêm gan có thể trở thành sẹo và cứng theo thời gian. Tình trạng này được gọi là xơ gan, là nghiêm trọng và thường dẫn đến suy chức năng lọc của gan. NASH (viêm gan nhiễm mỡ không cồn) là một trong 3 nguyên nhân hàng đầu của chứng bệnh xơ gan.

 

Nguyên nhân của bệnh gan nhiễm mỡ

An quá dư thừa calo gây béo tích tụ trong gan. Khi gan không xử lý và phá vỡ các chất béo như bình thường nên chất béo sẽ được tích lũy quá nhiều. Người có xu hướng phát triển gan nhiễm mỡ nếu họ có một số điều kiện khác, chẳng hạn như béo phì, tiểu đường, sử dụng món ăn chiên xào qua dầu nhiều lần sinh chất béo trung tính cao hoặc là do yếu tố di truyền (một số người cơ thể ốm không mập vẫn bị gan nhiễm mỡ - đây có thể cũng được hiểu là có vấn đề về hội chứng rối loạn chuyển hóa).

 

Lạm dụng rượu, giảm cân nhanh chóng và suy dinh dưỡn cũng có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, một số người phát triển gan nhiễm mỡ cả khi họ không có một trong các điều kiện trên.

 

Yếu tố nguy cơ cho bệnh gan nhiễm mỡ

Hầu hết, những không phải tất cả bệnh nhân gan nhiễm mỡ là trung niên và thừa cân. Các yếu tố nguy cơ phổ biến nhất liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ là:

- Thừa cân (chỉ số khối cơ 25-30)

- Béo phì (chỉ số khối cơ trên 30)

- Tiểu đường

- Tăng nồng độ chất béo trung tính

----

Trong đó chỉ số khối cơ thể được tính:

BMI < 18: người gầy

BMI = 18-24,9: người bình thường

BMI = 25-29,9: người béo phì độ  I (người thừa cân)

BMI = 30-34,9: người béo phì độ II (người béo phì)

BMI > 35: người béo phì độ III (người quá béo phì)

 

---

 

Bệnh gan và hội chứng chuyển hóa chất béo

Nhiều nhà nghiên cứu tin rằng hội chứng chuyển hóa chất béo - một nhóm các rối loạn làm tăng nguy cơ của bệnh tiểu đường, bệnh tim và đột quỵ - đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của gan nhiễm mỡ.

 

Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng chuyển hóa gồm:

- Béo phì, đặc biệt là xung quanh eo bụng (béo bụng)

- Huyết áp cao (tăng huyết áp)

- Một sự rối loạn hoặc bất thường về cholesterol

- Triglyceride cao, một loại mỡ trong máu, hoặc mức độ thấp của Cholesterol HDL (tốt) mật độ cao và sự gia tăng cholesterol LDL mật độ thấp (xấu).

- Kháng insulin, một hormone giúp điều hòa lượng đường trong máu

 

Trong số này, đề kháng insulin có thể kích hoạt quan trọng nhất của NASH (gan nhiễm mỡ không cồn). Vì điều kiện có thể duy trì ổn định trong nhiều năm, gây ra ít tác hại, các nhà nghiên cứu đã cho rằng, có một loại thứ 2 đã tác hại đến gan như chẳng hạn nhiễm trùng hoặc bất thường nội tiết tố, có thể dẫn đến xơ gan.

 

Làm cách nào bị phát bệnh gan nhiễm mỡ

Vẫn chưa rõ vì sao gan bị bệnh gan nhiễm mỡ. Chất béo có thể đến từ các bộ phận khác của cơ thể, hoặc gan của bạn có thế hấp thụ một số lượng gia tăng của chất béo từ ruột. Một lời giản thích có thể là gan mất khả năng thay đổi chất béo thành một dạng để được loại bỏ. Tuy nhiên, việc ăn các loại thực phẩm béo, tự nó không hình thành bệnh gan nhiễm mỡ.

 

Các triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ

Một lá gan nhiễm mỡ không có triệu chứng, vì vậy, người ta thường kiểm tra các xét nghiệm y tế mới hiểu ra rằng gan bị nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ không do cồn có thể làm hỏng gan của bạn trong nhiều năm hoặc vài chục năm mà không gây ra bất kỳ các triệu chứng. Nếu bệnh nặng hơn, bạn có thể gặp sự mệt mỏi, sụt cân, đau bụng, suy nhược và rối loạn.

 

Chuẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ

Bác sĩ có thể nhìn thấy một cái gì đó bất bình thường trong xét nghiệm máu hoặc nhận thấy rằng gan của bạn là đang to ra so với các cuộc xét nghiệm trước đây. Đây có thể là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ. Để đảm bảo bạn không có bệnh gan khác, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm máu (bao gồm xét nghiệm chứng năng gan), siêu âm, chụp CT scan hoặc chụp cộng hưởng từ MRI.

 

Nếu bệnh khác được loại trừ, bạn có thể được chuẩn đoán bằng NASH (bệnh gan do không sử dụng cồn). Cách duy nhất để biết chắc chắn là để có được một sinh thiết gan (lấy mẫu gan). Bá sĩ sẽ cắt một mẫu mô gan với một cây kim để kiểm tra nó dưới kính hiển vi.

 

Câu hỏi để hỏi bác sĩ khi chuẩn đoán

- Nguyên nhân có thể của gan nhiễm mỡ của tôi là gì?

- Tôi có bệnh gan nhiễm mỡ không do cồn NASH? Nếu không, làm thể nào có thể tôi phát triển thành bệnh gan nhiễm mỡ không do cồn?

- Tôi có thể bị xơ gan? Nếu không, liệu tôi có thể phát triển thành bệnh xơ gan?

- Tôi có cần phải giảm cân? Làm thế nào để tôi giảm cân một cách an toàn?

- Tôi có nên dùng thuốc để kiểm soát cholesterol và triglyceride trong máu?

- Những thuốc hoặc các chất khác tôi nên tránh để bảo vệ gan của tôi?

 

Ngăn chặn và làm giảm bệnh gan nhiễm mỡ

Không có phương pháp điều trị y tế hoặc phẩu thuật cho gan nhiễm mỡ, nhưng một số bước có thể giúp ngăn chặn hoặc đảo ngược một số thiệt hại cho gan.

Nói chung, nêu bạn có gan nhiễm mỡ, đặc biệt là bạn có NASH (gan nhiễm mỡ không do cồn), bạn nên:

- Giảm cân: giảm một cách an toàn. Điều này thường có ý nghĩa là mất không quá 0,5 đến 1 kg trong 1 tuần.

- Giảm triglycerides của bạn thông qua chế độ ăn uống, thuốc men hoặc cả 2

- Tránh uống rượu

- Kiểm soát bệnh tiểu đường của bạn, nếu bạn có nó

- Ăn chế độ ăn uống cân bằng và khỏe mạnh

- Tăng hoạt động thể chất của bạn

- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe ít nhất  1 năm từ 1 đến 2 lần (cách 6 đến 12 tháng).

 

Điều trị gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ đang là trọng tâm nghiên cứu của nhiều chuyên gia

Các nhà khoa học đang nghiên cứu nhiều thuốc khác nhau, có thể giảm giảm viêm gan, kể cả thuốc đái tháo đường mới có thể giúp bạn ngay cả khi bạn không có bệnh tiểu đường Chúng bao gồm melformin, pioglitazone, rosiglitazone và betaine. Một loại thuốc đang được điều tra là orlistat (xenical), một loại thuốc ngăn chặn sự hấp thu một số chất béo từ thức ăn của bạn. Kết quả ban đầu cho thấy orlistat có thể làm giảm lượng chất béo trong gan.

 

Những điều cần nhớ

- Bệnh gan nhiễm mỡ là một tích tụ của chất béo trong gan có thể làm hỏng cơ quan và dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

- Yếu tố nguy cơ bao gồm béo phì, một chế độ ăn uống nhiều chất béo, uống nhiều bia rượu và bệnh tiểu đường

- Trong hầu hết các trường hợp, những người bệnh gan nhiễm mỡ được khuyến khích nên thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục thường xuyên và giảm cân

 

đọc thêm: chữa trị u gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ

 

Y KHOA KIM MINH