HbA1c là gì? Tại sao phải xét nghiệm HbA1c của người bệnh tiểu đường

HbA1c là gì? chỉ số HbAc hay còn gọi là chỉ số Hemoglobin A1c có ảnh hưởng thế nào của bệnh tiểu đường? Làm cách nào để giúp chỉ số HbA1c ổn định ở mức độ cho phép và giữ chỉ số đường huyết luôn ổn định 80mg/dL~120mg/dL(4.5 ~ 6.5 mMol/L).

HbA1c là gì? Chỉ số HbA1c hay còn gọi là chỉ số Hemoglobin A1c có ảnh hưởng thế nào của bệnh tiểu đường? Làm cách nào để giúp chỉ số HbA1c ổn định ở mức độ cho phép và giữ chỉ số đường huyết luôn ổn định 80mg/dL~120mg/dL (4.5 ~ 6.5 mMol/L)?

Chỉ số đề kháng bệnh tiểu đường, hay còn gọi là Hemoglobin A1c, thường được viết tắt trong bản xét nghiệm của người bệnh tiểu đường là HbA1c.

Hemoglobin (một sắc tố để vận chuyển oxy) được liên kết với glucose.

Xét nghiệm máu để tìm mức HbA1c thông thường mỗi chu kỳ là 3 tháng để tầm soát bệnh nhân bị tiểu đường, đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2.

Bình thường, phạm vi cho phép chỉ số HbA1c (Hemoglobin A1c) ở mức tốt là 4:0 ~ 6.0)

HbA1c còn gọi là glycosylated hoặc glycated hemoglobin

Mức HbA1c phản ánh mức đường huyết trong máu trong vòng 6 đến 8 tuần hoặc 6 đến 12 tuần qua, và không phản ảnh sự lên xuống hàng ngày của đường huyết đo được bằng máy đo đường huyết cá nhân dùng tại nhà.

Mức  chỉ số HbAc1 cao cho thấy khả năng kiểm soát bệnh tiểu đường (chỉ số đường huyết) kém hơn so với mức trong giới hạn bình thường.

HbA1c thường được đo để xác định mức độ hiệu quả của kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 hoặc tuýp 2 (bao gồm tập thể dục, thay đổi chế độ ăn uống và dùng thuốc trị bệnh)

Hemoglobin là gì?

Hemoglobin là một loại protein được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu. Nó tạo cho máu có màu đỏ và nhiệm cụ của nó là mang oxy đi khắp cơ thể của bạn.

Có khoảng 90% hemoglobin là hemoglobin A (A là viết tắt của loại người lớn). Mặc dù một thành phần hóa học chiếm 92% hemoglobin A, nhưng khoảng 8% hemoglobin A được tạo thành từ các thành phần phụ có chút khác biệt về mặt hóa học. Các thành phần phụ này bao gồm các hemoglobin A1c, A1b, A1a1 và A1a2. 

Hemoglobin A1c (HbA1c) là một thành phần nhỏ của hemoglobin mà glucose được liên kết. HbA1c đôi khi còn được gọi là hemoglobin glycosyl hóa, hoặc glycohemoglobin.

Tại sao phải kiểm tra xét nghiệm HbA1c

Đường trong máu của bạn được gọi là glucose. Khi glucose tích tụ trong máu, nó sẽ liên kết với hemoglobin trong các tế bào hồng cầu của bạn. Xét nghiệm A1c đo lượng glucose được liên kết.

Các tế bào hồng cầu sống trong cơ thể là khoảng 3 tháng, vì vậy xét nghiệm cho bết mức độ trung bình của glucose trong máu của bạn trong 3 tháng qua.

Nếu mức đường huyết của bạn cao trong những tuần gần đây, xét nghiệm Hemoglobin A1c của bạn sẽ cao hơn.

Biểu đồ chỉ số tham chiếu HbA1c

Xét nghiệm chỉ số HbA1c nói lên điều gì?

Đối với những người không mắc bệnh tiểu đường, thì mức độ chỉ số HbA1c hay mức hemoglobin A1c là nằm ở khoảng 4:0 - 5.6 (4%~5.6%). Mức độ hemoglobin A1c từ 5.7 đến 6.4 có nghĩa là bạn có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Mức 6.5 hoặc cao hơn, có nghĩa là bạn đã bị tiểu đường. Vậy, hãy nhìn vào kết quả xét nghiệm máu có ghi chỉ số đề kháng HbA1c là mức ở bao nhiêu, chiếu theo biểu đồ chỉ số tham chiếu HbA1c

Tại sao người bệnh tiểu đường đặt mục tiêu giảm chỉ số HbA1c ở mức cho phép

Mức chỉ số HbA1c với người bệnh tiểu đường phải được cho phép dưới 7:0 (7%). Hemoglobin A1c càng cao, nguy cơ mắc các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường càng cao.

Vì vậy, kết hợp giữa chế độ ăn uống, tập thể dục hàng ngày và dùng thuốc trị bệnh tiểu đường có thể làm giảm mức độ biến chứng do nguyên nhân tiểu đường gây ra cho bạn.

Những người mắc bệnh tiểu đường nên làm xét nghiệm A1c 3 tháng một lần để đảm bảo lượng đường trong máu của họ nằm trong giới hạn phạm vi cho phép. Nếu bệnh tiểu đường của bạn kiểm soát tốt, bạn có thể làm các kết quả xét nghiệm máu nhằm kiểm tra chỉ số Hb1Ac (chỉ số đề kháng hay còn gọi là chỉ số hấp thu đường trong máu) giữa 2 lần là lâu hơn, có thể là 6 tháng mới kiểm tra lại.

Nhưng hầu hết, các bác sĩ khoa nội tiết đều khuyên bạn nên kiểm tra ít nhất hai lần trong năm đối với người bình thường, và 4 lần trong năm đối với những người đã mắc phải bệnh tiểu đường tuyp 2 hoặc tuyp 1.

Những người mắc bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến huyết sắc tố, chẳng hạn như thiếu máu, có thể nhận được kết quả sai lệch với xét nghiệm này. Những thức khác có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Hemoglobin A1c bao gồm các chất bổ sung vitamin C, vitamin E, cholesterol cao. Bệnh thận, bệnh gan cũng có thể gây ảnh hưởng đế chỉ số xét nghiệm HbA1c.

Thang mức độ chỉ số HbA1c nói lên điều gì?

Thang mức độ HbA1c hay chỉ số tham chiếu giữa HbA1c (Hemoglobin A1c) với chỉ số đường huyết trong máu cho phép xác định khi kiểm tra máu tổng quát xong, có biết được rằng người này có bị bệnh tiểu đường hay không và có nguy cơ gây ra các biến chứng cho mắt, tim, thận, mạch máu ngoại vi hay không?

Như đã đề cập trước đây, mức bình thường của HbA1c là dưới 6% (<6:0), vì vậy, khi kiểm tra cho kết quả trên bản xét nghiệm thấy chỉ số HbA1c trên 6% (>6:0) thì được coi là cao. Đối với người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2, mục tiêu phải giữ mức HbA1c dưới 7% vì giữ mức dưới 7% đã được chứng minh là có thể trì hoãn các biến chứng của bệnh tiểu đường.

Kiểm soát HbA1c tốt giúp ngăn ngừa biến chứng bệnh tiểu đường

Khi nào bác sĩ cho người bệnh tiểu đường xét nghiệm chỉ số HbA1c

Ngoài xét nghiệm, kiểm tra nồng độ đường huyết lúc đói, chỉ số HbA1c được đo thường xuyên (xét nghiệm theo định kỳ) giúp kiểm soát bệnh tiểu đường một cách chính xác nhất cho trường hợp tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2.

Mức chỉ số HbA1c phụ thuộc vào nồng độ glucose trong máu. Tức là, nồng độ glucose trong máu cao thì mức HbA1c càng cao. Mức HbA1c không bị ảnh hưởng bởi sự giao động hàng ngày của nồng độ glucose  trong máu nhưng phản ánh mức glucose (đường huyết) trung bình trong 6 đến 8 tuần trước đó. Chỉ cần HbA1c đo được tăng 0.1% thì phản ánh đúng rằng chỉ số đường huyết bình quân tăng trong thời gian qua là 30mg/dL.

Do đó, HbA1c là một chỉ số hữu ích cho thấy mức độ đường huyết đã được kiểm soát tốt như thế nào trong quá khứ gần đây (trong vòng 2 đến 3 tháng gần nhất), và có thể được sử dụng để theo dõi ảnh hưởng của chế độ ăn uống, tập thể dục thể thao và được điều trị bằng thuốc tiểu đường ở người Bệnh tiểu đường.

Làm thế nào để hạ thấp chỉ số HbA1c của người bệnh tiểu đường?

Hãy thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ nội tiết tố, các chuyên gia dinh dưỡng, những người am hiểu về căn bệnh thế kỹ này. Nó bao gồm:

- Chỉnh sửa lại chế độ ăn uống

- Hoạt động thể dục thể thao giúp tăng cường hấp thụ và tiêu hao năng lượng cho cơ thể

- Sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

- Kết hợp tất cả những hướng dẫn trên

Mức chỉ số HbA1c bình thường hoặc chỉ tăng nhẹ là một dấu hiệu cho thấy bệnh tiểu đường của bạn đang được kiểm soát tốt. Nếu mức chỉ số HbA1c của bạn vẫn cao dù đã tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa nội tiết tố, thì bác sĩ sẽ có kế hoạch đổi thuốc theo phát đồ mới nhất của bạn với kết quả đã xét nghiệm lần này.

Khi đo chỉ số HbA1c, có những hạn chế gì không?

Vì HbA1c không ảnh hưởng bởi sự giao động hàng ngày của nồng độ đường glucose trong máu, nó không thể sử dụng để theo dõi nồng độ glucose trong máu hàng ngày và không thích hợp để điều chỉnh liều lượng insulin. Do đó, nó cũng không phát hiện sự hiện diện hàng ngày của sự tăng hoặc giảm đường huyết. HbA1c có thể tăng giảm trong một số điều kiện sức khỏe nhất định. Những điều kiện này bao gồm:

- Suy thận (nhiễm độc niệu)

- Uống quá nhiều rượu thuộc dạng nghiện rượu nặng

- Tăng Triglyceride máu

Các nguyên nhân khác cũng làm giảm chỉ số HbA1c và làm giả chỉ số này bao gồm:

- Mấu máu cấp tính hoặc mãn tính

- Bệnh hồng cầu hình liềm

- Bệnh Thalessemia

Y Khoa Kim Minh