Hội chứng rối loạn chuyển hóa (còn được gọi là hội chức X hoặc hội chứng đề kháng insulin) là một tập hợp các điều kiện thường xuất hiện cùng nhau và có thể làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường tuýp 2, đột quỵ và bệnh tim. Ăn một chế độ lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc và giảm cân sẽ làm giảm nguy cơ bệnh tim liên quan đến hội chứng chuyển hóa.
Khi chúng ta già, chúng ta có xu hướng trở nên ít hoạt động thể chất và có thể làm cho chúng ta thừa cân hoặc không hoạt động làm tiêu thụ năng lượng dư thừa mà chúng ta ăn vào. Trọng lượng này thường được lưu trữ ngay vòn bụng, có thể dẫn đến cơ thể trở nên đề kháng với nội tiết tố insulin. Điều này có nghĩa rằng insulin trong cơ thể là kém hiệu quả, đặc biệt là trong các cơ bắp và gan.
Hơn 5 triệu người Việt Nam đang có vấn đề rối loạn chuyển hóa. Đây là đa phần rơi vào những người đang bị bệnh tiểu đường.
Hội chứng chuyển hóa hay hội chứng rối loạn chuyển hóa không phải là một căn bệnh của riêng đúng nghĩa, nó là tập hợp một số nguy cơ phát sinh cùng nhau, xuất hiện cùng nhau. Một người được chuẩn đoán là bị hội chứng rối loạn chuyển hóa khi họ có 3 hoặc nhiều hơn những biểu hiện sau đây:
- Vòng bụng tăng hơn 80cm đối với nữa và hơn 94cm đối với nam, chất béo dư thừa tích tụ xung quanh ổ bụng và dạ dày.
- Tăng huyết áp (huyết áp cao)
- Triglyceride máu cao
- Chỉ số lipoprotein mật độ cao HDL thấp - cholesterol tốt
- Glucose lúc đói (IFG) hoặc bệnh tiểu đường. IFG xảy ra khi lượng đường trong máu cao hơn bình thường, nhưng không đủ cao để được chuẩn đoản bệnh tiểu đường tuýp 2 (rơi vào khoảng cao hơn 125 mg/dL trong lúc đói và thấp hơn 180 mg/dL là chỉ số của tiểu đường tuýp 2).
Béo phì vòng bụng là khi các khoang của chất béo tập trung xung quanh vùng bụng và phần tr6n của cơ thể quá nhiều. Vòng eo và chu vi quanh vòng eo lớn hơn 80cm đối với nữ và hơn 94cm đối với nam thì nguy cơ của bạn cao hơn. Nguy cơ của một người béo bụng thay đổi tùy theo giới tính và sắc tộc.
Theo nguyên tắc chung, người đàn ông từ Trung Á, Nam á, Trung quốc, Việt Nam và Ấn độ và một số dân tộc gốc Nam Mỹ được coi là có nguy cơ to vòng eo của họ hơn 90cm trở lên.
Trong trường hợp không có các yếu tố nguy cơ khác, tăng huyết áp xảy ra khi một người có huyết áp cao hơn 140/90mmHg. Điều này có thể do di truyền, lố sống hoặc các bệnh khác như thận, hoặc bệnh tim mạch. Huyết áp cao cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tim mạch, đột quỵ và bệnh thận.
Phạm vi huyết áp lý tưởng dưới 130/80mmHg (hoặc thấp hơn, nếu các bệnh khác có mặt), nhưng tất cả mọi người là khác nhau. Tham khảo ý kiến bác sĩ khi đi khám bệnh để tìm các nguyên nhân cao huyết áp hoặc chắc chắn rằng huyết áp bạn trong trạng thái ổn định. Có thể bạn mua một máy đo huyết áp sử dụng tại gia đình nhằm giúp kiểm soát và duy trình tình trạng huyết áp hoặc huyêt áp cao để có thể uống thuốc giúp hạ huyết áp.
Thay đổi lối sống cũng như hoạt động thể chất thường xuyên, không hút thuốc lá, không uống nhiều bia rượu, giảm lượng muối natri trong chế biến thức ăn, giảm căng thẳng stress và đạt được một trọng lượng cơ thể khỏe mạnh có thể giúp bạn kiểm soát huyết áp tốt. Trong đó nếu bạn đang bị cao huyết áp thì phải cần đến sự hỗ trợ về thuốc.
Cholesterol là một chất béo mà chúng được thực hiện trong lá gan của chúng ta. Cholesterol LDL (lipoprotein mật độ thấp) có thể chặn động mạch bằng cách xây dựng trên các thành động mạch máu. Cholesterol HDL (lipoprotein mật độ cao) giúp bảo vệ chống lại điều này giúp xay dựng chống tắt nghẽn chất béo
.gif)
Triglycerides có thể đến từ các loại thực phẩm do chúng ta ăn, nhưng nó cũng được sản xuất bởi gan. Uống rượu quá mức có thể góp phần làm tăng chất béo trung tính. Nếu bạn có khả năng kháng insulin, bạn có khả năng có mực độ chất béo trung tính cao hơn bình thường. Triglyceride máu cao có xu hướng đươc liên kết với các mức thấp của cholesterol HDL
Triglycerides tăng và giảm cholesterol HDL tăng nguy cơ xơ vữa động mạch (xơ cứng động mạch hoặc hẹp động mạch), mà là một yếu tố góp phần trong bệnh tim. Thừa cân hoặc béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ tạo ra các điều kiện như triglyceride cao, huyết áp cao, xơ vữa động mạch.
Suy giảm đường huyết lúc đói và dung nạp glucose đôi khi được gọi là "tiền tiểu đường". Chúng xảy ra khi lượng đường trong máu cao hơn bình thường, nhưng không đủ để được gọi là bệnh tiểu đường cao. Một phần ba của người đã bị suy giảm đường huyết đói kém dung nạp glucose sẽ phát triển bệnh tiểu đường trừ khi thay đổi lối sống được thực hiện.
Điều kiện hội chứng rối loạn chuyển hóa có liên quan
Tất cả các điều kiện được liên kết với nhau theo những cách phức tạp và rất khó để làm việc ra các chuỗi sự kiện. Mà điều kiện - nếu có - là tính hiệu chủ yếu? Một số nhà nghiên cứu cho rằng béo phì có thể là điểm khởi đầu cho hội chứng rối loạn chuyển hóa.
Giảm trọng lượng cơ thể của bạn và tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên có thể cải thiện chất béo trung tính và cholesterol, giảm huyết áp của bạn và làm tăng phản ứng của cơ thể với insulin. Điều này có thể giúp bạn không phát triển bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tim mạch.
Kháng insulin có nghĩa là cơ thể bạn không sử dụng nội tiết tố insulin một cách hiệu quả như mong muốn, đặc biệt là trong các cơ bắp và gan.
Thông thường hệ thống tiêu hóa của bạn sẽ phá vỡ carbohydrate thành glucose, sau đó glucose sẽ đi từ ruột vào máu của bạn. Insulin cho phép glucose được di chuyển vào các tế bào cơ bắp của bạn bằng cách len lõi theo máu. Bên trong tế bào này, glucose sẽ được đốt cháy cùng với oxy để tạo thành năng lượng.
Khi một người có đề kháng insulin, tuyến tụy cần để sản xuất và tạo ra insulin nhiều hơn bình thường để duy trì mức đường huyết bình thường. Người ta cho rằng hơn 1/4 dân số đang có vất đề về mực độ kháng insulin.
Kháng insulin làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tuyển đường tuýp 2 và được tìm thấy trong hầu hết mọi người với hình thức của bệnh tiểu đường. Nếu tuyến tụy không thể sản xuất thêm insulin để vượt qua sức đề kháng của cơ thể, lượng đường trong máu của bạn tăng lên và bạn sẽ tăng lượng đường trong máu lúc đói, suy giảm khả giảm khả năng chuyển hóa glucose (IGT) hoặc bệnh tiểu đường.
Những người có bệnh tiểu đường tuýp 2 thường xuyên cũng có các tính năng khác của hội chứng chuyển hóa và nguy cơ gia tăng đáng kể của bệnh tim mạch (tim và mạch máu).
Hơn một nữa dân số VN đang trong độ tuổi trên 30 có ít nhất một trong các điều kiện hội chứng chuyển hóa. Đề xuất để giảm nguy cơ bao gồm:
- Kết hợp nhiều cách như thay đổi lối sống tích cực: ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, giảm cân sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ các bệnh liên quan với hội chứng chuyển hóa, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và bệnh tim.
- Thay đổi chế độ ăn uống: ăn nhiều các loại thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt tự nhiên, rau và trái cây. Để giúp giảm cân, giảm lượng thức ăn của bạn và hạn chế các loại thực phẩm nhiều chất béo hoặc đường. Giảm chất béo bão hòa, nó hiện diện trong thịt, sữa nhiều kem béo, nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm qua chiên xào. Ngừng sử dụng bia rượu xuống ít hơn 2 ly mỗi ngày.
- Tăng cường mức độ hoạt động thể chất của bạn: Tập thể dục thường xuyên nhất có thể bằng nhiều hình thức khác nhau ít nhất 5 ngày trong tuần. Cũng cố gắng tránh thời gian ngồi một chỗ hơn 1 giờ liên tục mà có gắng đứng lên và ngồi xuống 1-2 phút đi bộ qua lại.
- Kiểm soát cân nặng của bạn: tăng hoạt động thể chất và cải thiện thói quen ăn uống sẽ giúp bạn giảm mỡ cơ thể thừa và giảm cân trọng lượng của bạn. Bạn cũng có thể sử dụng các loại máy massage để giúp giảm mỡ bụng.
- Bỏ hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư và bệnh phổi. Bỏ hút thuốc sẽ có nhiều lợi ích sức khỏe, đặc biệt là nếu bạn có hội chứng rối loạn chuyển hóa hay còn gọi là hội chứng chuyển hóa.
- Sử dụng thuốc theo yêu cầu: thay đổi lối sống là vô cùng quan trọng trong việc quản lý rối loạn hội chứng chuyển hóa, nhưng đôi khi thuốc cũng cần thiết để quản lý các điều kiện khác nhau. Một số người cần phải uống thuốc hạ huyết áp để kiểm soát huyết áp cao hoặc các thuốc hạ lipid máu (hoặc cả hai) để giữ huyết áp và cholesterol trong giới hạn cho phép. Điều quan trọng nhất là làm giảm nguy cơ đau tim, tiểu đường và đột quỵ.
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn để giữ quyết định những chiến lược quản lý tốt nhất căn bệnh này dành cho bạn.
Bác sĩ của bạn
Người có kinh nghiệm chữa trị bệnh rối loạn chuyển hóa tiểu đường, cao huyết áp
Các chuyên gia dinh dưỡng
Bệnh viện, phòng khám đa khoa
-Hội chứng chuyển hóa hay còn gọi là hội chứng rối loạn chuyển hóa là một tập hơp các điều kiện thường xuất hiện cùng nhau và làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường, đột quỵ và bệnh tim.
- Các thành phần chính của hội chứng chuyển hóa bao gồm béo phì, huyết áp cao, triglyceride trong máu cao, mức độ thấp của cholesterol HDL và đề kháng insulin.
- Ăn uống lành mạnh và tăng hoạt động thể chất là chìa khóa để tránh hoặc khắc phục vấn đề liên quan đến hội chứng chuyển hóa.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn về cách quản lý hội chứng chuyển hóa.
Y KHOA KIM MINH
