Dị ứng thức ăn là một phản ứng miễn dịch, trong khi dung nạp thức ăn là một phản ứng hóa học. Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm bao gồm thở khò kè, rối loạn dạ dày và phát ban da. Triệu chứng không dung nạp thức ăn tương tự như dị ứng thức ăn, nhưng có thể kết hợp với điều kiện trong đó có bệnh hen suyễn, hội chứng mệt mỏi mãn tính và hội chứng ruột kích thích (IBS). Một số chất gây dị ứng thực phẩm bao gồm các loại hạt, động vật có vỏ, sữa, trứng và các sản phẩm đậu nành. Sốc phản vệ là phản ứng dị ứng cực đoan và có thể đe dọa tính mạng.

Một số người rất nhạy cảm với các loại thực phẩm đặc biệt như các loại hạt, động vật có vỏ và các loại ngũ cốc. Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm có thể bao gồm các vấn đề về hô hấp, rối loạn dạ dày và phát ban da. Chúng được gây ra bởi một số phản ứng hệ miễn dịch hoặc phản ứng hóa học trong cơ thể. Một số dị ứng thức ăn nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng. Chuẩn đoán chuyên nghiệp là rất quan trọng, bởi vì điều kiện phát bệnh khác có thể chia sẻ các triệu chứng tương tự.

Hầu hết các phản ứng đối với thực phẩm là thật sự không dung nạp thức ăn. Khoảng 1 trong 20 trẻ em và 1 trong 100 người lớn bị dị ứng thực phẩm.

Dị ứng đang tăng lên

Dị ứng nói chung đang gia tăng trên toàn thế giới và dị ứng thức ăn cũng trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là dị ứng đậu phộng ở trẻ em trước tuổi đến trường. Khoảng 60% các bệnh dị ứng xuất hiện trong năm đầu tiên của cuộc sống. Dị ứng sữa bò là một trong những loại phổ biến nhất trong các bé mới sinh. Hầu hết trẻ em phát triển và sẽ hết dị ứng sau khi bắt đầu đi học

Dị ứng thức ăn có thể được di truyền

Nếu gia đình có người bị bệnh dị ứng (bao gồm cả bệnh hen suyễn hay eczema) thì trẻ em có nguy cơ cao từ 20 đến 40 % phát triển bệnh dị ứng. Nếu có 2 hoặc nhiều hơn thành viên trong gia đình bị thì bệnh dị ứng của trẻ em khi sinh ra có nguy cơ tăng từ 50-80%.

Dị ứng là một phản ứng miễn dịch

Dị ứng là một phản ứng thái quá của hệ thống miễn dịh của cơ thể đến một phần cụ thể của một loại thực phẩm, thường là một protein. Những protein này có thể là từ thực phẩm, phấn hoa, bụi nhà, lông động vật hay nấm mốc. Chúng được gọi là chất gây dị ứng. Từ dị ứng có nghĩa là hệ thống miễn dịch đã phản ứng với một chất vô hại như thể nó là loại độc hại.

Không dung nạp thực phẩm là một phản ứng hóa học

Không dung nạp thực phẩm là một phản ứng hóa học mà một số người có sau khi ăn  hoặc uống một số loại thực phẩm, nó không phải là một phản ứng miễn dịch. Không dung nạp thực phẩm có liên quan đến bệnh hen suyễn, hội chứng mệt mỏi mãn tính và hội chứng ruột kích thích (IBS). Không dung nạp thực phẩm là phổ biến nhiều hơn so với dị ứng thức ăn.

Các triệu chứng có thể tương tự

Khó có thể nói đến sự khác biệt giữa các triệu chứng của dị ứng thực phẩm và dung nạp thức ăn. Thông thường, triệu chứng do dị ứng thực phẩm phát triển rất sớm sau khi tiêu thụ thức ăn, nhưng trong khi các triệu chứng gây ra bởi dung nạp thức ăn có thể có ngay lập tức, chúng cũng có thễ phải mất từ 12-24h để phát triển.

Phản ứng không dung nạp thực phẩm thường liên quan đến số lượng thức ăn tiêu thụ. Chúng có thể không xảy ra cho đến khi có một số giá trị nhất định (mức ngưỡng) của thực phẩm được ăn, nhưng số giá trị này thay đổi ở mỗi người.

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm và có thể bỏ qua có thể gây ra bởi các điều kiện khác, vì vậy điều quan trọng là gặp bác sĩ để chuẩn đoán bệnh.

Triệu chứng không dung nạp thực phẩm

Triệu chứng không dung nạp thực phẩm có thể bao gồm:

- Căng thẳng, run

- Đổ mồ hôi

- Đánh trống ngực

- Thở nhanh

- Đau đầu, đau nữa đầu

- Tiêu chảy

- Cảm giác da bị thiêu cháy

- Ngực và mặt bị thắt chặt

- Khó thở - kiểu như bị chứng hen suyễn

- Cảm giác người như đang bị dị ứng

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm có thể được đe dọa cuộc sống. Triệu chứng thường gặp gồm:

- Ngứa, rát và sưng quanh miệng

- Chảy nước mũi

- Phát ban da (eczema)

- Phát ban (nổi mề đay - da đỏ lên và lớn)

- Tiêu chảy, đau bụng

- Khó thở, thở khò khè và hen suyễn kèm theo

- Buồn nôn và nôn

Bộ phận cơ thể bị ảnh hưởng

Các phần khác nhau trên cơ thể có thể bị ảnh hưởng bởi một phản ứng dị ứng với thực phẩm bao gồm:

- Mắt: ngứa, chảy nước

- Mũi: nghẹt, hắc hơi liên tục

- Miệng: ngứa, sưng

- Họng: sưng

- Hệ thống tiêu hóa: đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy

- Da: da mẫn đỏ, chẳng hạn như phát ban (nổi mề đay) hoặc viêm da dị ứng

- Phổi: bệnh hen suyễn, phổ biến hơn ở trẻ em hơn người lớn

- Hệ thống thần kinh trung ương: nhức đầu, khó chịu, mệt mỏi, co giật

Sốc phản vệ là đe dọa tính mạng

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng cần chăm sóc y tế khẩn cấp. Đậu phộng, các loại hạt khác, côn trùng đốt và một số loại thuốc là những chất gây dị ứng phổ biến nhất gây ra sốc phản vệ. Trong vòng vài phút tiếp xúc với chất gây dị ứng, bệnh nhân có thể có các triệu chứng có khả năng đe dọa tính mạng, trong đó bao gồm:

- Khó thở, hoặc thổ dồn dập

- Sưng lưỡi

- Sưng hoặc đau thắt họng

- Khó khăn nói hoặc có một giọng nói khàn

- Ho thở khò khè hoặc dai dẳng

- Mất ý thức hoặc không tự chủ ngã xuống

- Da trở nên nhợt nhạt và mềm nhũng (ở trẻ nhỏ)

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của phản ứng phản vệ, bao gồm cả tập thể dục, nghiện rượu, lượng thức ăn ăn, và các loại thực phẩm chuẩn bị để tiêu thụ

Để ngăn chặn tổn thương nghiêm trọng hoặc tử vong, một người bị sốc phản vệ đòi hỏi phải tiêm adrenalin. Tiêm adrenaline, có thể được đưa ra bởi người thân hoặc gia đình hoặc người chăm sóc cho họ, có sẵn trên toa hoặc trực tiếp mua tại một nhà thuốc tây.

Nguyên nhân phổ biến của dị ứng thực phẩm

Các loại hạt, trứng, sữa hoặc đậu nành nguyên nhân khoảng 90% của dị ứng thực phẩm. Đậu phộng gây dị ứng phổ biến nhất ở trẻ em. Những thực phẩm thường gây dị ứng:

-Trứng

- Đậu phộng

- Sữa

- Các loại hạt khác

- Mè

- Gluten

- Cá

- Ngũ cốc, như lúa mạch đen, lúa mì, yến mạch

- Đậu nành nguyên vỏ

- Động vật thân mềm, chẳng hạn như hàu, sò, nghêu, mực và bạch tuộc

- Động vật giáp xác như tôm hùm, tôm, cua, tôm tít.

- Trái cây, dâu, cà chua, dưa leo, khoai tây trắng hoặc mù tạt

- Phụ gia thực phẩm như bezoates, salicylat, bột ngọt và các dẫn xuất sunfit.

Nguyên nhân phổ biến của không dung nạp thực phẩm

Các loại thực phẩm có xu hướng gây ra phản ứng không dung nạp ở người nhạy cảm bao gồm:

- Các sản phẩm sữa bao gồm sữa, phô mai và sữa chua

- Socolate

- Trứng, đặc biệt là lòng trắng trứng

- Bột ngọt (nguyên nhân gây sốc và loại thực phẩm gây máu đặt đông gây khó thở).

- Phụ gia thực phẩm

- Dâu tay, trái cây và cà chua

- Rượu vang, đặc biệt rượu vang đỏ

- Histamin và các amin khác trong một số thực phẩm

Ghi chép một số chất gây dị ứng

Khi các triệu chứng xuất hiện trong vòng vài phút ăn các thực phẩm đặc biệt, chúng làm cho định rõ các chất gây dị ứng là một việc dễ dàng. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân không rõ, xét nghiệm chuẩn đoán có thể cần thiết, chẳng hạn như:

- Giữ một cuốn nhật ký ghi chép thực phẩm và các triệu chứng để kiểm tra mẫu

- Loại bỏ tất cả các loại thực phẩm nghi ngờ trong 2 tuần, sau đó làm lại chúng để kiểm tra phản ứng (trừ các trường hợp sốc phản vệ). Điều này chỉ phải được thực hiện giới sự giám sát y tế.

- Kiểm tra châm chính da bằng chiết xuất thực phẩm

Tránh dùng thực phẩm

Cách đơn giản nhất để điều trị dị ứng thực phẩm hoặc không dung nạp là để loại bỏ nó từ chế độ ăn uống. Đôi khi, cơ thể có thể chịu đựng được thức ăn nếu tránh nó trong một thời gian, sau đó sử dụng lại với liều lượng nhỏ, đặt biệt là không sử dụng cố nó. Trước khi ăn bạn loại bỏ các loại thực phẩm từ chế độ ăn uống của bạn, tìm lời khuyên của chuyên gia hoặc bác sĩ.

Ngăn ngừa dị ứng thứa ăn ở trẻ em

Phòng ngừa dị ứng ở trẻ em là một lĩnh vực nghiên cứu. Phát hiện đến nay chỉ ra rằng:

- Trước khi sinh: không có bằng chứng kết luận rằng tránh gây dị ứng trong thai kỳ sẽ giúp ngăn ngừa dị ứng ở trẻ

- Sau khi sinh: bú mẹ hoàn toàn trong 4-6 tháng đầu tiên kể từ khi chào đời sẽ chống lại sự phát triển của dị ứng trong thời thơ ấu. Tiế xúc với khói thuốc lá và các chất rắn bắt đầu sớm có thể làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng trong thời thơ ấu

- Cho con bú: nếu 1 em bé được biết đến có một dị ứng với một loại thực phẩm đặc biệt. một người mẹ cho con bú nên tránh ăn thực phẩm đó.

- Sữa đậu nành: các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc sử dụng công thức sữa đậu nành không ngăn cản sự phát triển của dị ứng ở trẻ em

- Một phần thủy phân thức: Sữa bò có thể gây dị ứng ở trẻ em bởi các protein có trong sữa. Nếu xử lý tốt nguồn sữa, chúng làm giảm nguy cơ phát triển bệnh phát ban và dị ứng sữa bò ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Dị ứng thức ăn nghiêm trọng ở trẻ em

Mặc dù phản ứng phản vệ là rất hiếm, nó gây ra rủi ro cho một số người, kể cả trẻ em.

Cấm các loại thực phẩm đặc biệt là không khuyến khích vì nó có thể tạo ra một thói quen nghiêm trọng rất khó theo dõi. Một cách tốt nhất là giáo dục nhân viên, giáo viên, cộng đồng, học sinh biết các vấn đề liên quan đến sốc phản vệ để có thể giảm thiểu các loại chất gây dị ứng được biết đến.

Lời khuyên để tránh những thực phẩm có thể gây dị ứng

Để tránh các loại thực phẩm dị ứng, tìm hiểu các điều khoản sử dụng được mô tả trên nhãn mác bao bì ví dụ:

- Protein sữa: sữa, chất rắn sữa không béo, pho mát, sữa chua, lactose...

- Lactose: sữa, lactose

- Trứng: trứng, lòng trắng trứng, lòng đỏ trứng, lacithin trứng

- Gluten: có trong lúa mì, lúa mạch đen, triitcale, cám lúa mì, mạch nha, yến mạch, bộp bắp, cám yến mạch.

- Đậu nành: đầu nành, protein thực vật thủy phân, phân lập protein đậu nành, lecithin đậu nành.

- Salicylat: dâu tây, cà chua

Những điều cần nhớ

Dị ứng thực phẩm xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng với một loại thực phẩm vô hại như thể nó là độc hại.

- Không dung nạp thực phẩm xảy ra khi cơ thể có một phản ứng hóa học để ăn một thức ăn hoặc thức uống đặc biệt.

- Các triệu chứng để dị ứng thực phẩm hoặc không dung nạp thường tương tự, nhưng không chịu được thức ăn không gây ra các phản ứng nặng như sốc phản vệ.

- Học các đọc thực phẩm để bạn có thể tránh những thức ăn gây dị ứng

DỤNG CỤ Y KHOA KIM MINH

(sưu tầm và lược dịch)