Viêm phổi là một bệnh phổi vừa có vi khuẩn (virus) hoặc có nấm hoặc có cả 2 gây viêm phổi. Đường hô hấp nhiều vi trùng, chẳng hạn như vi khuẩn, virus và nấm có thể gây viêm phổi.
Nhiễm trùng gây sưng túi khí chứa không khí trong phổi của bạn, được gọi là phế nang. Các túi khí có thể chứa nước hay mủ, gây ra các triệu chứng như ho có đờm (chất nhầy nhụa), gây sốt, ớn lạnh và khó thở.
Viêm phổi và các triệu chứng của nó kèm theo có thể khác nhau từ nhẹ tới nặng. Nhiều yếu tố gây ảnh hưởng đến cách viêm phổi nghiêm trọng, chẳng hạn như các loại vi trùng gây nhiễm trùng và tuổi tác cùng với sự đề kháng tổng thể của sức khỏe.
Viêm phổi có xu hướng nghiêm trọng hơn đối với:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
- Người lớn tuổi (những người từ 60 trở lên)
- Những người có những vấn đề về sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh suy tim, bệnh tiểu đường, hoặc COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính).
- Những người có hệm miễn dịch yếu do hậu quả của các bệnh hoặc các yếu tố khác. Ví dụ về các bệnh bao gồm HIV/AIDS, hóa trị (dùng để điều trị ung thư), và cấy ghép nội tạng (máu và ghép tủy tế bào gốc).
Viêm phổi là phổ biến hầu hết tại môi trường nhiệt đới nóng ẩm tại Việt Nam. Điều trị viêm phổi phụ thuộc vào nguyên nhân của nó bao gồm các triệu chứng gây ra cho bạn, độ tuổi và sức khỏe tổng thể. Nhiều người bị viêm phổi có thể được điều trị tại nhà, thường là dùng thuốc kháng sinh để uống.
Trẻ em thường khi bệnh có thể tốt hơn trong 1 đến 2 ngày. Đối với người lớn, nó thường mất từ 2-3 ngày. Bất cứ ai cảm thấy các triệu chứng càng xấu đi nên đi khám bác sĩ khẩn cấp.
Những người có triệu chứng nặng hoặc các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nên cần phải điều trị trong bệnh viện. Nó có thể mất từ 3 tuần hoặc hơn trước khi bệnh có thể điều trị giảm hẳn.
Mệt mỏi do viêm phổi có thể kéo dài từ một tháng hoặc hơn.
Cách điều trị viêm phổi ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi cần phải sử dụng máy phun khí dung. Đặc biệt, người lớn tuổi cần sử dụng giường y tế nâng cao đầu giúp họ có thể thở dễ dàng và có giấc ngủ sâu. Giường y tế là một loại giường vừa dưỡng bệnh, vừa điều trị những căn bệnh ở tuổi già như suy hô hấp, tắt nghẽn phổi mãn tính, viêm đau lưng, khó thở, suy tim,...
Nhiều vi trùng có thể gây viêm phổi. Ví dụ bao gồm các loại vi khuẩn, virus và ít hơn là phổi có nấm.
Hầu hết, trong không khí thường có vi khuẩn, phổi có thể lọc ra khỏi không khí khi chúng ta hít thở và cơ thể chúng ta có những virus lành mạnh có thể chống lại vi trùng và vi khuẩn có hại không làm cơ thể ta bị nhiễm trùng. Đó là hệ thống miễn dịch tự nhiên, hình dạng cấu tạo của mũi, cấu trúc cổ họng, cấu trúc lông mao có thể ngăn chặn vi khuẩn đến phổi của bạn.
Đôi khi vi trùng có thể không thể kiểm soát và xâm nhập vào phổi gây nhiễm trùng. Điều này có khả năng xảy ra nếu:
- Hệ thống miễn dịch của bạn yếu
- Mầm bệnh gây đang phát triển mạnh trong môi trường sống
- Cở thể của bạn không thể lọc ra vi khuẩn trong không khí mà bạn hít thở
Ví dụ, nếu không thể ho vì bạn đang trong tình trạng đột quỵ hoặc đang dùng thuốc an thần, vi trùng có thể vẫn còn trong đường hô hấp (an thần có nghĩa là thuốc làm cho bạn buồn ngủ).
Khi vi trùng đến phổi, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ được kích hoạt chống lại bằng cách gửi nhiều tín hiệu để tế bào tấn công các vi trùng.
Vi khuẩn
Vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phổi ở người lớn, đặc biệt là người đang điều trị tai biến mạch máu não và đột quỵ (nằm liệt một chỗ). Một số người đặc biệt là người già và những người tàn tật, có thể bị viêm phổi do vi khuẩn sau khi bị cúm hoặc thậm chí là một có một cơn cảm lạnh thông thường.
Nhiều loại vi khuẩn có thể gây nên viêm phổi. Viêm phổi do vi khuẩn có thể xảy ra sau khi bạn có một cơn cảm lạnh hoặc cúm. Đây là loại viêm phổi thường ảnh hưởng đến một thùy, hoặc khu vực của phổi. Khi điều này xảy ra, tình trạng này được gọi là viêm thùy phổi.
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phổi là do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae hoặc phế cầu.
Hình ảnh cho thấy vị trí của phổi và đường hô hấp trong cơ thể. Con số này cũng cho thấy viêm phổi ảnh hưởng đến thùy dưới của phổi trái. Hình B thể hei65n phế nang bình thường. Hình C cho thấy phế nang bị nhiễm bệnh.
Một loại viêm phổi do vi khuẩn được gọi là viêm phổi không điển hình. Viêm phổi không điển hình bao gồm:
- Viêm phổi Legionella pneumophila
- Viêm phổi Mycoplasma: liên quan đến môi trường làm việc, môi trường sống, trường học,.. do môi trường đông đúc có thể điều trị bằng kháng sinh.
- Viêm phổi Chlamydophila pneumoniae: đây là dạng viêm phổi có thể xảy ra quanh năm và thường là nhẹ. Nhiễm trùng thường gặp ở người từ 65 tuổi đến 79 tuổi, những người bị tai biến hoặc giảm chức năng miễn dịch thường gặp phải.
Virus
Virus đường hô hấp gây ra đến hơn 1/3 các trường hợp viêm phổi tại Việt Nam mỗi năm. Những loại virus này là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phổi trẻ em dưới 5 tuổi.
Hầu hết các trường hợp viêm phổi do virus thường nhẹ. Chúng được điều trị tốt hơn trong 1-3 tuần đầu mà không cần điều trị đặc biệt như dùng máy xông khí dung phun thuốc vào đường hô hấp của trẻ tại gia đình. Nếu trường hợp nặng hơn và xem là nghiêm trọng nên đến bệnh viện để chuẩn đoán và điều trị theo toa bác sĩ.
Nếu bạn có viêm phổi do virus, bạn có nguy cơ bị viêm phổi vi khuẩn là chắc chắn.
Virus cúm là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phổi do virus ở người lớn. Virus khác gây ra viêm phổi bao gồm virus hợp bào hô hấp, rhinovirus, virus herpes simplex, hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và nhiều hơn nữa.
Nấm
Ba loại nấm trong dất ở một số vùng có thể gây viêm phổi. Những nấm loại này bao gồm:
- Coccidioidmycosis
- Histoplasmosis
- Cryptococcus
Hầu hết mọi người tiếp xúc với các loại nấm không bị bệnh nhưng một số sẽ làm cho họ bị phổi và cần điều trị.
Nhiễm nấm nghiêm trọng thường xảy ra ở những người có hệ miễn dịch yếu do sử dụng lâu dài các loại thuốc để ngăn chặn hệ thống miễn dịch của họ như HIV/ADIS
Đa phần những người sau đây có nguy cơ cao bị nhiễm nấm bao gồm
- Bị nhiễm HIV/AIDS hay ung thư
- Đã cấy ghép nội tạng hoặc cấy máu và ghép tế bào gốc
- Dùng thuốc có ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của họ.
Viêm phổi có ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, có 2 nhóm người có thể tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm phổi nhất đó là:
- Trẻ em từ 2 tuổi trở xuống (vì hệ thống miễn dịch của các bé đang trong thời kỳ phát triển trong những năm đầu của cuộc sống).
- Những người từ 60 tuổi trở lên và đặc biệt là những người đang bị tiểu đường, những người đang trong quá trình điều trị tai biến mạch máu não và những người già đang nằm liệt giường.
Có những điều kiện và yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ gây viêm phổi. Những người có nhiều khả năng bị viêm phổi bao nếu họ có bệnh như bệnh xơ nang, bệnh hen suyễn, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính), giãn phế quản, bệnh tiểu đường, suy tim bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm (liên quan đến thận).
Nếu họ có nguy cơ viêm phổi cao thường xuyên, nên liên hệ ngay những nơi cung cấp máy tạo oxy hoặc máy trợ thở để giúp họ có thể chống lại phổi không hoạt động bình thường.
Những người có hệ miễn dịch yếu kém cũng bị ức chế làm tăng nguy cơ viêm phổi. như nhiễm bệnh HIV/AIDS, ghép tế bào gốc hoặc ghép nội tạng.
Nguy cơ viêm phổi cũng tăng khi bạn bị ho lâu dài, đang có đột quỵ tai biến mạch máu não
Hút thuốc lá, lạm dụng bia rượu hoặc suy dinh dưỡng cũng làm tăng nguy cơ bị viêm phổi. Nguy cơ này lên cao nếu bạn bị một cơn cảm mạo, cúm, hoặc bạn tiếp xúc với không khí ô nhiễm, khói bụi thường xuyên.
đọc thêm: dấu hiệu và triệu chứng của viêm phổi
Y KHOA KIM MINH
